VOLOS 2050

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ Στον άξονα του σημερινού περιφερειακού και προς τις δύο πλευρές, υπάρχουν ακόμη ελεύθεροι αναξιοποίητοι χώροι που μπορούν να ενοποιηθούν με τους χείμαρρους που κατέρχονται την πόλη και άλλους στρατηγικούς σχεδιασμούς - όπως η δημιουργία νέων αστικών επίκεντρων -, σε μία ενιαία πράσινη λειτουργική ενότητα που κυκλώνει τη πόλη. Το έργο μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στο πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών, τις εκπομπές CO2 και τη διαχείριση των όμβριων υδάτων απέναντι στο πρόβλημα των πλημυρών και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Μια άλλη πρόκληση αφορά τη διαδικασία του σχεδιασμού και το πλαίσιο που μπορεί να μετατρέψει ένα τέτοιο έργο σε μετρήσιμο δείκτη ανάπτυξης προς όφελος της οικονομικής εξεύρεσης πόρων για την υλοποίηση του. Η ανθεκτικότητα της πόλης, τα νέα επίκεντρα και μια ολιστική συμμετοχική σχεδιαστική διαδικασία είναι η διεθνής σύγχρονη πρακτική για μια τέτοια ανάπτυξη (Βλ. Ερωτηματολόγιο και παράρτημα καλών πρακτικών). Η ΠΡΟΤΑΣΗ Η πρόταση εστιάζει στην επιτακτική ανάγκη (κλιματική αλλαγή) αύξησης των χώρων πρασίνου στη πόλη: Τη δημιουργία ενός μεγάλου θεματικού πάρκου που κυκλώνει τη πόλη, με σύγχρονους ανοιχτούς και δημόσιους χώρους που να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες από ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων. Το πάρκο θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της πόλης, την ασφάλεια των πολιτών που σήμερα περπατούν και ποδηλατούν στον περιφερειακό με καταγραμμένα θανατηφόρα ατυχήματα και θα βελτιώσει τους δείκτες πρασίνου και ποιότητας της πόλης. Η κλίμακα του έργου, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ο θεματικός χαρακτήρας (για παράδειγμα Αργοναυτική εκστρατεία ή και πάρκο για την ενέργεια) συνδυαστικά με ένα σύγχρονο πρόγραμμα και με ευέλικτο και καινοτόμο σχεδιασμό, μπορούν να δημιουργήσουν ένα έργο διεθνούς ακτινοβολίας (όπως για παράδειγμα το πάρκο της Σιγκαπούρης που στο παράρτημα περιγράφουμε) που να βελτιώνει τη σύγχρονη ταυτότητας της πόλης και την έλξη ξένων επιχειρήσεων και επισκεπτών. ΕΡΕΥΝΑ Σκοπός της 2ης έρευνας για τους ανοιχτούς χώρους και τα πάρκα είναι να μας βοηθήσετε να κατανοήσουμε καλύτερα τις εμπειρίες που αναζητάτε όταν πηγαίνετε σε ένα πάρκο, τι σας παρακινεί να το επισκεφθείτε και ποιοι παράγοντες μπορεί να σας εμποδίζουν. Μας ενδιαφέρει επίσης να κατανοήσουμε καλύτερα τους τύπους υπαίθριων χώρων και πάρκων που απολαμβάνουν οι περισσότεροι από εμάς. Συμμετέχετε στην έρευνά μας εδώ: https://forms.gle/LLpqXSenQUYHqCZN9

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ Το Λιμάνι έχει τη δυνατότητα να πρωταγωνιστεί σε ένα διεθνές περιβάλλον ανταγωνισμού αν αυξήσει το φυσικό του αντικείμενο και επιλύσει τα λειτουργικά του προβλήματα. Στη πρότασή μας το δυναμικό υπερδιπλασιάζεται με νέες προβλήτες για εμπορικά πλοία και Containers, νέες θέσεις κρουαζιερόπλοιων και μαρίνες σκαφών αναψυχής αλλά κυρίως με τη σύνδεση του στη βιομηχανική περιοχή. Η νέα οντότητά του συνδυαστικά με νέες τεχνολογίες και την καινοτομία μπορεί να αναζωογονήσει τη βασικότερη δομή επιχειρηματικής ανάπτυξης της πόλης μας, τη Βιομηχανική Ζώνη, που σήμερα φθίνει όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη υπό την πίεση της παγκόσμιας εξέλιξης (Ινδίες κλπ). Χωρίς βιομηχανοποίηση δεν υφίσταται ανάπτυξη (ΟΗΕ 2015). Η ΠΡΟΤΑΣΗ Η πρόταση θέτει εκ νέου την επανεξέταση της ανάγκης μετεγκατάσταση του εμπορικού λιμανιού του Βόλου στην περιοχή του Αλμυρού. Ανακατατάσσει και επαναπροσδιορίζει στον δυτικό τομέα της πόλης, τον χώρο κατοικίας, τον χώρο αναψυχής και τον χώρο εμπορευματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων σε τέτοιο βαθμό που ο οικονομικός αντίκτυπος σε επίπεδο νέων θέσεων απασχόλησης και ταυτότητας της πόλης έχει άμεσα αποτελέσματα στους δείκτες της ανεργίας και του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της. Η εκβάθυνση κι εκσκαφή της σημερινής χερσαίας ζώνης του λιμανιού στη νοτιοδυτική πλευρά στα πλαίσια του σχεδίου ανθεκτικότητας της πόλης (Βλ. Κλιματικές αλλαγές και πλημμύρες και επανάκαμψη της Βιομηχανικής ζώνης), θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα θετικών εξελίξεων για την ελεύθερη ανάπτυξη ακινήτων στην περιοχή με πολύ υψηλή προστιθέμενη αξία λόγω της γειτνίασης με την ζώνη του λιμανιού. Ο γενικότερος πολεοδομικός σχεδιασμός του Βόλου επαναπροσδιορίζεται κι ένα μεγάλο χερσαίο μέτωπο αποκτά τεράστια αξία και μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη μεγέθυνση της πόλης, όχι στη βάση μιας «υπνούπολης»-κατοικίας, αλλά πολύ περισσότερο με δραστηριότητες που δίνουν όραμα και πραγματική ελπίδα μέσα από την ανάκαμψη της μεταποίησης, του τουρισμού, του νέου τουριστικού προϊόντος του νέου εμπορικού λιμένα και της μαρίνας. Τα βασικά οφέλη που εκτιμάται ότι επιτυγχάνονται από αυτήν την καινοτόμα πολεοδομική ανασυγκρότηση, είναι: • Η δημιουργία ενός μεγάλου βιώσιμου εμπορικού λιμανιού και η εξυπηρέτηση της βιομηχανικής περιοχής με χαμηλό κόστος λόγω του γεγονότος ότι δεν χρειάζεται να μετακινηθούν τα εμπορευματοκιβώτια π.χ. με φορτηγά από το λιμάνι μέσα από την πόλη, απλά απευθείας να εξυπηρετούνται οι επιχειρήσεις στο εσωτερικό της βιομηχανικής περιοχής • Η εκκένωση της περιοχής του σημερινού λιμανιού και η ταυτόχρονη ανάδειξη χώρου για δημιουργία μαρίνας σκαφών αναψυχής με τεράστια οικονομικά άμεσα κι έμμεσα οφέλη • Η δημιουργία νέου παραλιακού μετώπου και η δημιουργία χώρου ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στο χώρο του τουρισμού, του εμπορίου και της εστίασης • Η ανάδειξη μιας περιοχής που σήμερα έχει χαμηλή πολεοδομική και εμπορική αξία • Η δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας λόγω της επίτευξης της μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων γύρω από το σύνολο των νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Συμπερασματικά, η σημερινή πρόταση σκοπεύει αφενός μεν να προσδιορίσει τη δυνατότητα για τακτοποίηση όλων των δραστηριοτήτων που απορρέουν από τη λειτουργία του λιμανιού, αφετέρου δε να τεκμηριώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης όλης της ακίνητης περιουσίας που σήμερα αποτελεί τη χερσαία ζώνη του λιμένα. Πρόκειται για έργο πνοής για τον τόπο, τη Θεσσαλία, τη χώρα μας γενικότερα. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο δίνει όραμα και μέλλον στην πόλη του Βόλου.

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ Ο κίνδυνος του Βόλου από έντονες πλημμύρες από τις βροχοπτώσεις είναι εμφανής και αυξάνεται. Ο Βόλος έχει βιώσει σοβαρές καταιγίδες και φονικές πλημύρες (1955, 2006, 2009), που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές και διαταραχές. Η παγκόσμια αλλαγή του κλίματος θα οδηγήσει σε αυξημένη ένταση αυτών των καταιγίδων, αυξάνοντας τον κίνδυνο των πλημμυρών και τον αντίκτυπό τους, ενώ η αποσπασματική ανάπτυξη της πόλης θέτει σε κίνδυνο περισσότερους ανθρώπους και περιουσίες. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα υλοποιημένα αντιπλημμυρικά έργα είναι προσανατολισμένα στην διευθέτηση των χειμάρρων με επαύξηση των πλαϊνών τοιχωμάτων ώστε να μην υπάρχει υπερχείλιση προς τη πόλη όταν τα νερά των χειμάρρων ανεβαίνουν. Αυτή η πρακτική θα εμποδίζει στην περίπτωση ανόδου της στάθμης της θάλασσας να αξιοποιηθούν οι χείμαρροι ως αντιπλημμυρικά κανάλια που θα μπορούσαν να συλλέγουν τα επιφανειακά όμβρια της πόλης, μιας και η δυνατότητα απορροής των σημερινών κλίσεων δεν θα λειτουργεί. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Οι πλημμύρες αποτελούν κίνδυνο για όλα τα στοιχεία της πόλης - κάτοικοι, επιχειρήσεις, ιδιωτική και δημόσια ιδιοκτησία, επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, δίκτυα μεταφορών και άλλα - γι 'αυτό χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση των πλημμυρών. Η ΠΡΟΤΑΣΗ Απαιτείται συνολική μελέτη αντιπλημμυρικής προστασίας της πόλης και προσαρμογή όλων των κοινωφελών δικτύων στη νέα κατάσταση. Έργα θωράκισης των ακτών, επανασχεδιασμός των χειμάρρων ως προς την διαμόρφωση του βυθού και μετατροπή τους σε πλωτές οδούς επιφανειακής αποστράγγισης της πόλης. Μετατροπή οδών σε κανάλια αποστράγγισης της πόλης και έργα διαχείρισης, συγκράτησης και αξιοποίησης, των όμβριων υδάτων. Στη παραπάνω εικόνα παρουσιάζεται το δυσμενέστερο σενάριο των 2μ ανύψωσης της θάλασσας (2050) και προτείνεται ένα σχέδιο αντιπλημμυρικής προστασίας με κανάλια στη περιοχή του σημερινού κέντρου και λιμενολεκάνη στη περιοχή της Νεάπολης που έχει το μεγάλο πρόβλημα. Αντίστοιχη περίπτωση υλοποιεί σήμερα το Τορόντο (βλ. παράρτημα). Βέβαια όσα ξέραμε και σχεδιάζαμε για τη κινητικότητα της πόλης επανεξετάζονται στο πλαίσιο που θέτει η ανθεκτικότητα της πόλης στις πλημμύρες και συνδυαστικά με της σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις και όσα ακόμα παρουσιάζονται στις προτάσεις μας για τα νέα αστικά επίκεντρα. Σύμφωνα με τους παγκόσμιους δείκτες ανάπτυξης της παγκόσμιας τράπεζας που αφορούν τη μεταβλητότητα του κλίματος, μεγάλες περιοχές της πόλης του Βόλου εκτίθενται σε κινδύνους πλημμυρισμού και ανθεκτικότητας. Οι δείκτες αναφέρονται σε μια στάθμη ανύψωσης +5 m και εστιάζουν σε: 1. Οικόπεδο όπου η ανύψωση είναι κάτω από 5 μέτρα (% της έκτασης) 2. Πληθυσμός που ζει σε περιοχές όπου η ανύψωση είναι κάτω από 5 μέτρα (% του συνολικού πληθυσμού) 3. Πληθυσμός που επηρεάζεται από ξηρασίες, πλημμύρες και ακραίες θερμοκρασίες (μέσος ετήσιος όρος. % του συνολικού πληθυσμού) 4. Αστική περιοχή με ανύψωση κάτω από 5 μέτρα (% της αστικής γης) 5. Αγροτικός πληθυσμός ζει σε περιοχές όπου η ανύψωση είναι κάτω από 5 μέτρα (% του αγροτικού πληθυσμού) 6. Αγροτική έκταση όπου η ανύψωση είναι κάτω από 5 μέτρα (% της αγροτικής έκτασης) 7. Αστικός πληθυσμός που ζει σε περιοχές όπου η ανύψωση είναι κάτω από 5 μέτρα (% του αστικού πληθυσμού) Για του λόγου το αληθές να πούμε ότι οι δείκτες της Παγκόσμιας Τράπεζας διερευνούν ανύψωση +5μ. http://wdi.worldbank.org/table/3.11 Μοντελοποίηση της ανόδου της Θάλασσας εδώ: http://flood.firetree.net/… Γράφημα (σε πόδια), από Underwater: Rising Seas, Chronic Floods, and the Implications for US Coastal Real Estate (2018) | Union of Concerned Scientists ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ Η επιφανειακή επίλυση στη σημερινή στάθμη της πόλης προϋποθέτει επανασχεδιασμό των κλίσεων και ανύψωση των αγωγών των υδάτων σχεδόν αδύνατον για τα υφιστάμενα πλάτη των δρόμων του Βόλου, και της στάθμης των οικοδομών. Η επίλυση με αντλιοστάσια που θα μπορούσαν να υπερπηδήσουν τα σημερινά αντιπλημμυρικά έργα και τις αναγκαίες ανυψώσεις της ακτής είναι μια πολύ δαπανηρή εγκατάσταση και δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε ξαφνικές καταιγίδες έντασης που αναμένονται με τη μεταστροφή του κλίματος σε τροπικά φαινόμενα. Η μετατροπή κάποιων οδών σε υδάτινα κανάλια για τη περισυλλογή των επιφανειακών νερών, όπως ετοιμάζεται το Τορόντο, είναι μάλλον η καταλληλότερη λύση για τη πόλη του Βόλου. Επιπλέον πρέπει να εφαρμοστούν καινοτομίες για την ελεγχόμενη συγκράτηση των νερών που οδηγούνται στα κανάλια, τόσο στις δομές της πόλης αλλά και με ευρύτερες διαμορφώσεις συλλογής νερών στα όρια των χειμάρρων (Βλ. πρόταση πάρκου) και συνολικές αναπλάσεις σε περιοχές που έχουν δημιουργηθεί από προσχώσεις στη θάλασσα και είναι καταδικασμένες να βυθιστούν, όπως είναι η Νεάπολη (Βλ. μοντελοποίηση της στάθμης ανόδου της θάλασσας για τη πόλη του Βόλου). Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι για να εφαρμοστούν όλα τα παραπάνω πρέπει να αναθεωρηθεί ολόκληρο το σύστημα κινητικότητας στη πόλη, όπως παρουσιάζεται σε αυτή τη μελέτη ανθεκτικότητας. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΠΛΥΜΜΗΡΕΣ Ο χάρτης ανθεκτικότητας σε πλημύρες ακολουθεί τις συστάσεις του προγράμματος “100 Ανθεκτικές Πόλεις” (100RC) με βάση την εμπειρία περιοχών, που έχουν πριν από μας, προχωρήσει τα σχέδια ανθεκτικότητας των πόλεων τους. 1. Δημιουργία ενός πολεοδομικού οδηγού, έργων και προγραμμάτων, που να βασίζεται στους εντοπισμένους μεγαλύτερους κινδύνους της πόλης. Ο κίνδυνος, πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ευαισθησία και τον αντίκτυπο, πρέπει να αξιολογείται βάσει μιας κοινωνικής ανάλυσης κόστους - οφέλους λαμβάνοντας υπόψη τους φυσικούς κινδύνους της πλημμύρας, τις κοινωνικές αδυναμίες και την κρίσιμη υποδομή που απαιτείται. 2. Χρήση προσομοίωσης για όλη την πόλη για να προσδιοριστεί η πιθανότητα και η επίδραση των πλημμυρών και χαρτογράφηση για τις κρίσιμες υποδομές, τις φυσικές και τις κοινωνικές ευπάθειες. Δημιουργία ενός διαισθητικού χάρτη που να μπορεί να διερευνηθεί από πολλούς ενδιαφερόμενους. 3. Χρησιμοποιήστε χαρτογράφηση και πρόβλεψη κινδύνων για να καθοδηγήσετε τη χρηματοδότηση και την ανάπτυξη επιχειρησιακών πόρων. Το επιχειρησιακό προσωπικό και η τεχνολογία θα πρέπει να εκχωρούνται γεωγραφικά και να χρηματοδοτούνται με βάση την απόδοση της επένδυσης έναντι του κινδύνου πλημμύρας και του επιτεύξιμου επιπέδου εξυπηρέτησης. 4. Προγραμματισμός και χρηματοδότηση κεφαλαίων με βάση τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης των κινδύνων πλημμύρας, ευθυγράμμιση των επενδύσεων με μια κοινωνική ανάλυση κόστους-ωφελειών που να αποδίδει την απόδοση της επένδυσης και το επιτεύξιμο επίπεδο εξυπηρέτησης. 5. Ενθάρρυνση νέων εταιρικών σχέσεων και καινοτόμων τεχνικών προσεγγίσεων. στρέφοντας τη σκέψη προς την αντοχή των πλημμυρών. 6. Συνεργαστείτε τοπικά, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και να επιδείξετε ηγετικό ρόλο στην αντοχή των πλημμυρών. 7. Επικοινωνία των κινδύνων πλημμύρας στο κοινό και τους ενδιαφερόμενους και ενθάρρυνση των κατοίκων και των επιχειρήσεων να αναλάβουν δράση.